Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

be sure

  • 1 certus

        certus adj. with comp. and sup.    [P. of cerno], determined, resolved, fixed, settled, purposed, certain: ei consilia, T.: Certa res est, T.: illos ad certam mortem adducere: omnia experiri certumst prius quam pereo, it is determined, T.: ita facere certumst, T.: certum est omnia dicere: cum diceret síbi certum esse discedere, that he had resolved: mihi abiurare certius est quam dependere, I have determined rather, etc. — Of persons, determined, resolved, bent: certa mori, V.: certi non cedere, O.: certus eundi, V., O.—Determined in thought, sure, proved, true, established, certain: ut mi haec certa attuleris, T.: cum ad has suspiciones certissimae res accederent, Cs.: crimen: certum esse ratus quod acceperat, S.: nec quicquam certi respondes mihi, T.: id parum certum est, L.: neque certi quid esset explorari poterat, Cs.: neque certum inveniri poterat, Cs.: si quicquam humanorum certi est, L.: certum habere, to regard as certain: pro certo habetote vos decernere, be assured, S.: pro certo polliceor hoc vobis: id ponere pro certo, L.: quot caesa milia sint, quis pro certo adfirmet? L.: pro certo creditur (Catilina) fecisse, etc., S. — Of persons, informed, assured, certain: certi sumus periisse omnia: Anchisen facio Certum, V.: futurorum certi, O.: Quantum potest me certiorem face, inform me, T.: qui certiorem me sui consili fecit: Caesarem certiorem faciunt, sese non facile prohibere, etc., Cs.: milites certiores facit, paulisper intermitterent proelium, instructs, Cs.: ubi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt, Cs.: factus certior, quae res gererentur, Cs. —Definite, precise, certain, specified, particular: ad certas res conficiendas certos homines delectos habebat, for special purposes special agents: concilium in diem certam indicere, Cs.: certum pretium missionis constituere: imperatorem certum deposcere: signum, agreed, Cs.: domicilium, fixed: sunt certi denique fines, Quos ultra, etc., H.—Determined only in thought, certain, nameless, not specified: de certā causā nondum facere: certorum hominum avaritia: expositis certis rebus, a few points. — Of persons, trustworthy, consistent, firm: amicus certus in re incertā cernitur: homo certus et diligens: honestissimus et certissimus: hostis nec spe nec animo certior (i. e. firmior), L.: pectus, V.: illud ex hominibus certis reperiebam: certissimus auctor (Phoebus), V.: certi accusatoris officium. — Of things, settled, fixed, assured, established, trustworthy, certain: certius argumentum odi: cum illa certissima argumenta atque, iudicia sceleris, tum multo certiora illa, conclusive: certiores nuntii, more trustworthy news, Cs.: vectigalia populi R. certissima: quod salutis certa laetitia est, nascendi incerta condicio: certissima victoria, complete, Cs.: convivia, constant, H.: certiorem capessere fugam, more decided, L.: certam quatit improbus hastam, sure of aim, V.: certo subtemine Parcae, inexorable, H.: si certa pestis adesset, sure destruction, S.
    * * *
    certa -um, certior -or -us, certissimus -a -um ADJ
    fixed, settled, firm; certain; trusty/reliable; sure; resolved, determined

    Latin-English dictionary > certus

  • 2 certus

    certus, a, um [orig. P. a. from cerno; hence], adj., determined, resolved, fixed, settled, purposed: non dubius.
    I.
    (Acc. to cerno, II. D.) Certum est (mihi), it is determined, it is my ( thy, his, etc.) decision, resolution, will, I am resolved, I mean, etc. (mostly ante-class.; most freq. in Plaut.); with inf.: quorum virtuti belli Fortuna pepercit, Eorundem me libertati parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 206 Vahl.):

    certum'st hominem eludere,

    Plaut. Am. 1, 1, 109:

    tibi credere,

    id. Aul. 4, 9, 7; cf. id. Capt. 3, 1, 32; id. Curc. 2, 1, 1; id. Cas. 2, 4, 15; id. Cist. 3, 1, 16; id. Ep. 5, 1, 57; id. Bacch. 5, 2, 37; id. Most. 1, 3, 80; id. Men. 5, 6, 12; id. Mil. 2, 3, 32; id. Merc. 3, 1, 7; id. Ps. 1, 5, 138; id. Poen. 5, 5, 25; id. Pers. 2, 2, 39; id. Rud. 3, 3, 22; id. Stich. 5, 4, 2; id. Trin. 2, 1, 34; id. Truc. 2, 6, 68; Ter. And. 2, 1, 11; id. Eun. 1, 2, 108: certum est deliberatumque, quae ad causam pertinere arbitror, omnia dicere, Cic. Rosc. Am. 11, 31:

    certum atque decretum est non dare signum,

    Liv. 2, 45, 13:

    certum est igni circumdare muros,

    Verg. A. 9, 153.—Certum'st mihi with inf., Plaut. As. 1, 3, 94; 3, 3, 23; id. Cas. 1, 1, 3; id. Mil. 3, 1, 154; id. Ps. 4, 8, 2; Cic. de Or. 2, 33, 144; Liv. 35, 46, 13; Ov. M. 9, 53 al.—Without inf., esp. parenthet., with expression of purpose by a fut. tense:

    certum est, malam rem potius quaeram cum lucro,

    Plaut. Aul. 4, 6, 15:

    certum est, jam dicam patri,

    id. Bacch. 3, 1, 15:

    certum est, ibo ad medicum,

    id. Merc. 2, 4, 4: An. Certumn' est tibi? Ly. Certum, id. Poen. 2, 48; cf. id. Stich. 4, 2, 33.—With pron. or subst.: Ar. Certumne'st tibi istuc? He. Non moriri certius, Plaut. Capt. 3, 5, 74;

    so further with istuc,

    id. ib. 2, 1, 20; Ter. Eun. 3, 3, 30:

    mihi autem abjurare certius est quam dependere,

    Cic. Att. 1, 8, 3:

    ad eum senem oppugnare certum est consilium,

    Plaut. Ep. 1, 2, 60:

    quae nunc sunt certa ei consilia, etc.,

    Ter. And. 2, 3, 16:

    certa res hanc est objurgare,

    Plaut. Am. 2, 2, 73; so id. Merc. 5, 2, 16; id. Mil. 2, 4, 45; Ter. And. 2, 2, 31; Plaut. Most. 3, 2, 16.—
    b.
    (From the time of the Aug. poets.) Transf. to the person who is determined upon something, determined, resolved, bent.
    (α).
    With inf.:

    certa mori,

    Verg. A. 4, 564 (cf. id. ib. 4, 475:

    decrevitque mori): certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43:

    certa sequi,

    Val. Fl. 5, 47.—
    (β).
    With gen. (cf. Ramsh. Gr. p. 323; Zumpt, Gr. § 437, n. 1;

    A. and S. § 213, R. 1): certus eundi,

    Verg. A. 4, 554; Ov. M. 11, 440:

    desciscendi,

    Tac. H. 4, 14:

    relinquendae vitae,

    id. A. 4, 34:

    necis,

    Sil. 6, 27:

    fugae,

    Plin. Ep. 6, 16, 12:

    destinationis,

    Tac. A. 12, 32:

    sceleris,

    id. ib. 12, 66:

    consilii,

    id. H. 2, 46.—
    (γ).
    With an:

    nec sat certa an cederet armis,

    Sil. 9, 480.—
    II.
    An epithet of all those objects whose existence or reality is fixed, determined (hence in connection with definitus, Quint. 7, 10, 7;

    with praefinitus,

    Suet. Galb. 14), or in respect to which there can be no doubt (hence opp. dubius, Quint. 7, 6, 3; 5, 12, 3; 12, 3, 6 al.).
    A.
    Object.
    1.
    Of things whose external qualities, number, etc., are invariable, established, settled, fixed, particular, specified, etc. (class.):

    Arboribus primum certis gravis umbra tributa,

    Lucr. 6, 783:

    fruges, bacae,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    jam ad certas res conficiendas certos homines delectos ac descriptos habebat,

    id. Cat. 3, 7, 16:

    concilium in diem certam indicere,

    Caes. B. G. 1, 30 fin.;

    so with dies,

    a fixed term, Cato, R. R. 149, 1; Cic. Att. 6, 2, 9; Nep. Chabr. 3, 1; Liv. 1, 50, 1; Tac. G. 9 al.; cf.:

    certis diebus,

    Verg. G. 2, 329:

    quaerere ab judicibus cur in certa verba jurent, cur certo tempore conveniant, certo discedant,

    Cic. Inv. 2, 45, 132; cf. Suet. Aug. 41:

    certum praefinitumque tempus,

    id. Galb. 14; and:

    certum statumque vectigal,

    id. Calig. 40:

    pecunia (opp. arbitraria), v. arbitrarius: finis aerumnarum,

    Lucr. 1, 108; cf. id. 2, 512; 8, 1091; Hor. S. 1, 1, 106; id. Ep. 1, 2, 56:

    locus,

    Caes. B. G. 5, 1, 6:

    numerus,

    id. ib. 7, 75:

    signum,

    fixed, agreed upon, id. B. C. 1, 27:

    naves,

    fixed in number and quality, id. ib. 1, 56:

    pecuniae imperabantur,

    id. ib. 3, 32 fin.:

    conviva,

    i. e. a daily, constant guest, Hor. Ep. 1, 7, 75 Schmid:

    ecquem tu illo certiorem nebulonem,

    Cic. Att. 15, 21, 2.—
    b.
    But sometimes indef., like quidam, and our certain, of things, the certainty of whose existence is given, but whose nature is not more definitely designated, or comes not into consideration (cf. aliquis):

    Cephaloedi mensis est certus, quo mense sacerdotem maximum creari oporteat,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, § 128:

    habet certos sui studiosos,

    id. Brut. 16, 64:

    (hunc) certis rebus imperatis regnare jussit,

    id. Sest. 27, 58:

    certi homines ad eam rem periti,

    id. ib. 18, 41:

    res a certis hominibus corrupta,

    id. Fam. 1, 2, 3; 4, 9, 2; 16, 11, 2; id. Marcell. 6, 16; id. Deiot. 4, 11; Liv. 34, 61, 7.—Hence in Quint. several times in connection with quidam and aliquis:

    ad certas quasdam dicendi leges alligati,

    Quint. 8, prooem. § 2; so id. 8, prooem. § 12; 4, 2, 28; 5, 10, 2; 5, 10, 5; 9, 4, 8;

    11, 2, 28: aliquos compositionis certos pedes,

    id. 10, 2, 13; so id. 7, prooem. § 4; and subst.:

    in his certos aliquos docebit,

    id. 2, 8, 13.—
    2.
    Trop., of things whose internal moral qualities are established, fixed, can be relied upon, sure, unerring, to be depended upon, true, faithful, [p. 321] etc. (so most freq. in all periods and species of composition; syn.: firmus, confirmatus, exploratus, indubitatus, manifestus al.).
    a.
    Of persons: amicus certus in re incertā cernitur, Enn. ap. Cic. Lael. 17, 64; cf.:

    tu ex amicis certis mi es certissimus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 57:

    certi homines, quibus dem litteras,

    Cic. Fam. 1, 7, 1; cf. id. Cat. 3, 7, 16; Nep. Paus. 2, 4; id. Alcib. 10, 1; Cic. Rosc. Am. 19, 53; id. Verr. 2, 2, 64, § 156:

    certus enim promisit Apollo, etc.,

    Hor. C. 1, 7, 28:

    auctor (mortis),

    Quint. 6, 3, 68; cf. Suet. Tib. 5:

    adversus hostem nec spe nec animo certiorem, i. e. firmiorem,

    Liv. 10, 35, 17: apud latera certos collocaverat, Sall. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 576 (H. 1, 53 Dietsch); cf. Nep. Dion, 9, 2:

    per litora certos dimittam,

    Verg. A. 1, 576:

    certissimus auctor (Phoebus),

    id. G. 1, 432.—
    b.
    Of things:

    satis animo certo et confirmato,

    Cic. Quint. 24, 77; cf.

    pectora,

    Verg. A. 9, 249, and certior indoles, Suet. Ner. 10:

    promissa,

    Cic. Fam. 6, 12, 1:

    parata dicendi copia et certa,

    Quint. 10, 6, 6; id. 6, prooem. §

    9: jus,

    id. 12, 3, 6 et saep.:

    jactus (telorum),

    Tac. A. 14, 37; cf.

    in this sense certa hasta,

    Verg. A. 11, 767:

    sagitta,

    Hor. C. 1, 12, 23:

    fides segetis,

    id. ib. 3, 16, 30:

    spes,

    id. C. S. 74:

    trames,

    id. S. 2, 3, 49:

    lar,

    id. Ep. 1, 7, 58 al.:

    plana et certa,

    Plaut. Pers. 2, 2, 1:

    certa et clara,

    Ter. Hec. 5, 4, 1 Ruhnk.; so Liv. 22, 39, 22; cf. Hor. S. 2, 6, 27.—Subst., with gen.:

    certa maris,

    Tac. H. 4, 81.—
    B.
    Subject., of that which is established by evidence, etc., placed beyond doubt, certain, sure, true, proved, established (class.; esp. freq. in neutr.):

    cum ad has suspitiones certissimae res accederent,

    Caes. B. G. 1, 19; 5, 29:

    incerta pro certis malebant,

    Sall. C. 17, 6; cf.:

    incerta pro certis mutare,

    id. J. 83, 1:

    postremo certior res,

    Liv. 29, 6, 12:

    certiora esse dicunt quam, etc.,

    Cic. N. D. 3, 5, 13; id. Att. 3, 11, 2; Liv. 10, 35, 12: So. Satin hoc certum'st? Ge. Certum:

    hisce oculis egomet vidi,

    Ter. Ad. 3, 2, 31:

    jam satis certumst virginem vitiatam esse?

    id. Enn. 4, 4, 36:

    cum certius tibi sit me esse Romae quam mihi te Athenis,

    Cic. Att. 1, 9, 1:

    id parum certum est,

    Liv. 5, 35, 3:

    cum de altero intellectu certum est, de altero dubium,

    Quint. 7, 6, 3; cf. id. 7, 3, 4: non certum traditur, with interrog.-clause, Liv. 2, 8, 8:

    nec quicquam certi respondes mihi?

    Ter. Hec. 4, 4, 84:

    neque tanto spatio certi quid esset explorari poterat,

    Caes. B. G. 7, 45:

    certum inveniri non potest ne... an,

    id. B. C. 1, 25:

    si quicquam humanorum certi est,

    Liv. 5, 33, 1: Ph. Civemne? Th. Arbitror:

    Certum non scimus,

    Ter. Eun. 1, 2, 31; cf. id. Phorm. 1, 2, 98; Cic. Att. 12, 23, 2.—So, certum scire, to know for a certainty, Ter. Eun. 5, 3, 12; id. Hec. 3, 1, 44; Cic. Fam. 9, 23 init.:

    certum habere,

    to reckon certain, id. Att. 1, 13, 1; Liv. 36, 28, 4; 5, 3, 2; Quint. 2, 3, 9; Col. 2, 22, 5 al.:

    certum respondeo,

    Cic. Ac. 2, 29, 92:

    cognoscere, Auct. B. Alex. 53: comperire, Auct. B. Hisp. 22.—So also pro certo habere,

    Cic. Att. 10, 6, 3; Matius ap. Cic. Att. 9, 15, A med.; Sall. C. 52, 17; Suet. Dom. 23:

    negare,

    Cic. Att. 5, 21, 5:

    polliceri,

    id. Agr. 2, 37, 102:

    dicere aliquid,

    id. Brut. 3, 10:

    ponere,

    Liv. 23, 6, 8:

    scire,

    id. 25, 10, 1:

    affirmare,

    id. 27, 1, 13; 3, 23, 7; cf. id. 1, 3, 2 Drak.:

    creditur,

    Sall. C. 15, 2:

    coeperit esse,

    Quint. 5, 12, 2:

    certius cognoscere ex aliquo de aliquā re,

    Caes. B. G. 5, 52, 5.—Strengthened by comp.:

    quin nihil invenies magis hoc certo certius,

    Plaut. Capt. 3, 4, 111; cf.:

    et hoc certo certius est et saepissime constitutum,

    Dig. 42, 8, 10, § 14:

    certo certius,

    Ambros. in Ephes. 5; Paul. Vit. St. Ambros. 25; App. M. 9, p. 237, 27.—In Plaut. certum or certius facere alicui, to give certainty to one concerning any thing, make him certain, Plaut. Men. 2, 1, 17; 5, 2, 12; id. Ps. 2, 2, 4.—
    2.
    Transf. to the person who is made certain in reference to a thing, certain, sure:

    certi sumus periisse omnia,

    Cic. Att. 2, 19, 5:

    num quid nunc es certior?

    Plaut. Am. 1, 1, 191:

    posteritatis,

    i. e. of posthumous fame, Plin. Ep. 9, 3, 1:

    sententiae,

    Quint. 4, 3, 8:

    judicii,

    Sen. Ep. 45, 9:

    certus de suā geniturā,

    Suet. Vesp. 25:

    damnationis,

    id. Tib. 61:

    exitii,

    Tac. A. 1, 27:

    spei,

    id. H. 4, 3:

    matrimonii,

    id. A. 12, 3:

    certi sumus, etc.,

    Gell. 18, 10, 5.—In class. prose mostly in the phrase certiorem facere aliquem (de aliquā re, alicujus rei, with a foll, acc. and inf., with a rel.-clause or absol.), to inform, apprise one of a thing:

    me certiorem face,

    Ter. Phorm. 4, 3, 69:

    ut nos facias certiores,

    Plaut. Curc. 5, 2, 32:

    uti se (sc. Caesarem) de his rebus certiorem faciant,

    Caes. B. G. 2, 2:

    qui certiorem me sui consilii fecit,

    Cic. Att. 9, 2, a, 2:

    Caesarem certiorem faciunt, sese non facile ab oppidis vim hostium prohibere,

    Caes. B. G. 1, 11:

    faciam te certiorem quid egerim,

    Cic. Att. 3, 11, 1.— With subj. only:

    milites certiores facit, paulisper intermitterent proelium,

    Caes. B. G. 3, 5 fin.Pass.:

    quod crebro certior per me fias de omnibus rebus,

    Cic. Fam. 1, 7, 1; so Caes. B. G. 1, 7; Sall. J. 104, 1:

    Caesar certior factus est, tres jam copiarum partes Helvetios id flumen transduxisse,

    Caes. B. G. 1, 12; so id. ib. 1, 21; 1, 41; 2, 1; Sall. J. 82, 2; Nep. Att. 12, 3:

    factus certior, quae res gererentur,

    Caes. B. C. 1, 15:

    non consulibus certioribus factis,

    Liv. 45, 21, 4.—Also in posit., though rarely:

    fac me certum quid tibi est,

    Plaut. Ps. 1, 1, 16; 4, 6, 35; Verg. A. 3, 179:

    lacrimae suorum Tam subitae matrem certam fecere ruinae,

    Ov. M. 6, 268.— Hence, adv. in two forms.
    A.
    certō, with certainty, certainly, surely, of a truth, in fact, really, object. and subject. (cf. supra, II. A. and B.); only in the comic poets, and sometimes (most. freq. in his epistt.) in Cic., while the adverbial form certe belongs to all periods and all species of composition. The difference between them is, perhaps, merely historical; but v. infra, certe, B. I. 2. init.
    1.
    Object.:

    perii certo, haud arbitrario,

    Plaut. Poen. 3, 5, 42; cf. id. Merc. 2, 3, 106:

    mihi certo nomen Sosia'st,

    id. Am. 1, 1, 176; id. Men. 2, 2, 39; Ter. Phorm. 1, 3, 12:

    nihil ita exspectare quasi certo futurum,

    Cic. Tusc. 5, 28, 81 (cf. the passage cited under certo, I. 1., from id. Div. 2, 7, 18).—
    b.
    In affirm. answers: Me. Liberum ego te jussi abire? Mes. Certo, yes, certainly, Plaut. Men. 5, 8, 9; so id. ib. 5, 9, 50; 2, 3, 38; id. Poen. 5, 5, 21; Ter. Eun. 5, 1, 9.—
    2.
    Subject.
    a.
    In gen. (very rare):

    certo enim ego vocem hic loquentis modo mi audire visus sum,

    Plaut. Aul. 4, 5, 4:

    ego rus abituram me esse certo decrevi,

    Ter. Hec. 4, 4, 10: Th. Quid aīs? Py. Atqui certo comperi, id. Eun. 5, 1, 9.—
    b.
    Esp. in the formula of asseveration, certo scio, I certainly know, I am fully persuaded, beyond all doubt (class.):

    certo edepol scio, me vidisse, etc.,

    Plaut. Mil. 2, 3, 2; id. Truc. 1, 1, 49; Ter. And. 5, 4, 26; id. Ad. 4, 5, 14; id. Eun. 1, 2, 119; id. Heaut. 1, 1, 19:

    quod te moleste ferre certo scio,

    Cic. Att. 1, 12, 3; 2, 23, 2; id. Fam. 4, 13, 6; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 6; id. Rosc. Am. 8, 21; id. Phil. 3, 6, 17; id. Sen. 1, 1; 1, 2; Sall. J. 9, 2; id. C. 51, 16:

    veniunt in mentem mihi permulta: vobis plura, certo scio,

    Cic. Caecin. 19, 55 (cf. under certe, I. 2.).—
    B.
    certē (class.; cf. supra, certo init.).
    I.
    Affirming strongly, with certainty, certainly, undoubtedly, assuredly, surely, really.
    1.
    Object.:

    certe edepol, tu me alienabis,

    Plaut. Am. 1, 1, 243:

    ego quidem ab hoc certe exorabo,

    id. Bacch. 5, 2, 58:

    certe hercle,

    id. As. 2, 1, 15; cf. Ter. Phorm. 5, 1, 8; Plaut. Truc. 1, 2, 71; Ter. And. 2, 2, 10:

    quom is certe Renuntiarit,

    id. Heaut. 4, 4, 4:

    certe captus est!

    id. And. 1, 1, 55:

    certe ut videamur cernere eum,

    Lucr. 4, 760:

    si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est,

    Cic. Div. 2, 7, 18; cf. id. N. D. 1, 2, 5:

    fuit certe id aequum et certe exspectatum est, etc.,

    id. Planc. 16, 38:

    ea certe vera sunt,

    id. Mil. 35, 96:

    M. Catoni certe licuit, etc.,

    id. Rep. 1, 1, 1:

    jam illa perfugia certe minime sunt audienda,

    id. ib. 1, 5, 9:

    cum se certe decessurum videret,

    id. Verr. 2, 3, 44, § 104; Cat. 62, 8:

    certe hinc Romanos olim fore ductores pollicitus,

    Verg. A. 1, 234:

    o dea certe,

    a goddess surely, id. ib. 1, 328:

    postremo expellet certe vivacior heres,

    Hor. S. 2, 2, 132:

    placuit tibi, Delphice, certe, Dum, etc.,

    Ov. M. 2, 543 al. — Comp.:

    speculatores mittere, qui certius explorata referant,

    Liv. 3, 40, 13; 35, 48, 3:

    si reperire vocas amittere certius,

    Ov. M. 5, 519; App. M. 2, p. 118, 1.— Sup., Tert. Pall. 4.—
    b.
    In an answer of affirmation:

    estne ipsus an non est! Is est, Certe is est, is est profecto,

    Plaut. Trin. 4, 3, 65; so Ter. Ad. 1, 1, 53; Cic. Tusc. 1, 5, 9; id. Clu. 54, 149; id. Phil. 1, 15, 37; id. Ac. 2, 35, 113; and in confirmation of a preceding fact: venerat, ut opinor, haec res in judicium. Certe, certainly, surely, Cic. Rosc. Com. 14, 42; id. Fam. 4, 2, 5; id. Or. 42, 144; cf. id. Off. 3, 29, 105; id. Fin. 2, 27, 91.—
    2.
    Subject., mostly in the phrase certe scio, I know to a certainty, I am sure (acc. to Klotz ad Cic. Sen. 1, 2, certe scio = certum est me scire, I am fully convinced: certo scio = certum est quod scio, my knowledge is accurate, etc.):

    certe edepol scio, si aliud quicquam est quod credam aut certo sciam, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 115:

    edepol certo scio,

    id. Bacch. 2, 3, 20:

    scelestiorem me hac anu certe scio Vidisse numquam,

    id. Aul. 1, 1, 21; cf. Cic. Arch. 12, 32:

    ex litteris certe scire potuistis,

    id. Font. 4, 8; id. Phil. 12, 12, 29:

    quod iste certe statuerat ac deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1.—
    b.
    In affirm. answers: Ar. Ain' vero? Le. Certe, inquam, Plaut. As. 3, 3, 132: Ch. Ain'tu? So. Certe, sic erit, Ter. Heaut. 5, 3, 12.—
    c.
    In a subjective supposition or presumption that a thing is so, certainly, surely, assuredly, doubtless, of course; Gr. isôs:

    ah nugas agis, Certe habes,

    Plaut. Aul. 4, 4, 25; id. Bacch. 5, 2, 58:

    si me tanti facis, quanti certe facis,

    Cic. Fam. 11, 16, 3; 7, 8, 1; cf. Verg. A. 1, 234; Ov. M. 2, 423; Prop. 2, 7, 1. —
    (β).
    In interrog., Cic. Leg. 1, 1, 3; Suet. Aug. 33.—
    II.
    Affirming with restriction, yet surely, yet indeed, at least, notwithstanding (very freq. in prose and poetry, esp. after the class. per.).
    A.
    Alone:

    si non ipsā re tibi istuc dolet, Simulare certe est hominis,

    Ter. Ad. 4, 7, 16:

    cingitur, certe expedit se,

    Plaut. Am. 1, 1, 152:

    ut homines mortem vel optare incipiant, vel certe timere desistant,

    Cic. Tusc. 1, 49, 117:

    haec... sint falsa sane, invidiosa certe non sunt,

    id. Ac. 2, 32, 105:

    qui... ut non referat pedem, sistet certe,

    id. Phil. 12, 4, 8:

    res fortasse verae, certe graves,

    id. Fin. 4, 3, 7; cf. Liv. 9, 11, 13:

    consulatum unum certe plebis Romanae esse,

    id. 22, 34, 11:

    quos quoniam caeli nondum dignamur honore, Quas dedimus certe terras habitare sinamus,

    Ov. M. 1, 195 et saep.:

    quo quid sit beatius, mihi certe in mentem venire non potest,

    Cic. Tusc. 5, 28, 81; so,

    ego certe,

    Quint. 8, 3, 65; 9, 4, 57:

    certe ego,

    Sall. J. 31, 5; Ov. H. 19, 81; id. M. 13, 840; id. Tr. 4, 5, 13:

    mihi certe,

    Quint. 10, 3, 23:

    ipse certe,

    id. 8, 6, 30; Curt. 7, 4, 19; 7, 6, 22.—
    B.
    With other particles.
    1.
    With tamen:

    illud certe tamen, quod jam amplexi sumus,

    Cic. de Or. 3, 6, 22; id. Sen. 23, 84.—
    2.
    With at: quod (consilium) si non fuerit prudens, at certe ab optima fide proficiscetur, Balb. et opp. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. F. 3, 351; cf. at II. 3.—
    3.
    With sed: non integrā re, sed certe minus infractā, quam, etc., Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 8; cf. Cic. Leg. 1, 21, 56 dub. B. and K. —
    4.
    With quidem:

    ubi sit animus, certe quidem in te est,

    Cic. Tusc. 1, 29, 70:

    quoniam volumus quidem certe senes fieri,

    id. Sen. 2, 6; id. Quint. 15, 50:

    certe quidem vos estis Romani, etc.,

    Liv. 45, 22, 5. (But quidem does not belong with certe in such passages as the foll.:

    hic quidem certe memorat, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 261 al.; v. quidem; cf. also aut and vel.)

    Lewis & Short latin dictionary > certus

  • 3 scīlicet

        scīlicet adv.    [for scīre licet].—With acc. and inf, you may know, you may be sure, it is certain, it is obvious (old): scilicet Facturum me esse, T.: ubi illa formido decessit, scilicet lascivia atque superbia incessere, S.—As a particle of assurance, it is certain, it is obvious, of course, plainly, naturally, obviously, certainly: scilicet hoc Pansa aut non videt aut negliget: a te litteras exspectabam: nondum scilicet, not yet to be sure: quid ad haec Naevius? ridet scilicet nostram amentiam, qui, etc.: senectus semper agens aliquid: tale scilicet, quale, etc., such, naturally: unda scilicet omnibus Enaviganda, alas! H.: Brutus terram osculo contigit, scilicet, quod, etc., evidently because, L.: nota scilicet illa res, cum, etc., the fact is surely well known, etc.—In concession, of course, no doubt, I admit, certainly (usu. followed by sed or tamen): cognoscat (orator) memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis, sed etiam, etc.: tuli scilicet moleste, ut debui, sed tamen constitui ad te venire.—As an answer, of course, certainly, T.: Pa. fratris igitur Thaïs totast? Ch. scilicet, T. —In irony, of course, to be sure, doubtless, certainly, forsooth, it is likely: Si. Meum gnatum rumor est amare. Da. id populus curat scilicet! of course people care for that! T.: et ego id scilicet nesciebam!: vim scilicet ego desideravi.
    * * *
    one may know, certainly; of course

    Latin-English dictionary > scīlicet

  • 4 enim

    ĕnim, conj. [comp. of ĕ for pronom. stem i, and nam], a demonstrative corroborative particle. (Its position is regularly after the first word, or the first two or more closely connected words in the sentence;

    only in the comic writers sometimes at the beginning. Put after est in the fourth place: in eo est enim illud,

    Cic. Off. 1, 20, 67:

    ab omnibus est enim, etc.,

    id. Deiot. 13, 37;

    al., see below. Put after quoque: id quoque enim traditur,

    Liv. 2, 18; 3, 50; 23, 12; 27, 22; 30, 1; 33, 30; 36, 27; but not in Cicero, v. Madv. ad Cic. Fin. 2, 33, 108, p. 325.—Sometimes it divides an apparent compound:

    quotus enim quisque,

    Tac. Or. 26 fin.)
    I.
    To corroborate a preceding assertion, like equidem, certe, vero; hence freq. connected with these particles, esp. with vero (v. under B.), truly, certainly, to be sure, indeed, in fact: Ch. Te uxor aiebat tua Me vocare. St. Ego enim vocari jussi, certainly, I did order you to be called, Plaut. Cas. 2, 4, 2:

    ornanda est enim dignitas domo,

    Cic. Off. 1, 39, 139:

    in his est enim aliqua obscuritas,

    in fact, indeed, id. Tusc. 1, 32, 78:

    ille (Dumnorix) enim revocatus resistere ac se manu defendere coepit,

    in fact, indeed, Caes. B. G. 5, 7, 8:

    tum M. Metilius, id enim ferendum esse negat,

    it was really not to be endured, Liv. 22, 25:

    enim istaec captio est,

    this is clearly a trick, Plaut. Ep. 5, 2, 36:

    enim me nominat,

    positively he mentions my name, id. Trin. 5, 2, 10:

    enim non ibis nunc vicissim, nisi scio,

    you shall positively not go, id. Pers. 2, 2, 54; id. Capt. 3, 4, 60; cf. id. Most. 5, 2, 12: Th. Quid tute tecum? Tr. Nihil enim, nothing truly, Plaut. Most. 3, 1, 24; so,

    nihil enim,

    Ter. Ad. 4, 5, 22; id. Hec. 5, 4, 10; cf.:

    enim nihil,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 51: Pa. Quid metuis? Se. Enim ne nosmet perdiderimus uspiam, id. Mil. 2, 5, 19:

    tua pol refert enim,

    id. Stich. 4, 2, 36:

    certe enim hic nescio quis loquitur,

    id. Am. 1, 1, 175:

    certe enim,

    id. ib. 2, 2, 26; id. As. 3, 3, 24; Ter. And. 3, 2, 23.—So too in ironical or indignant discourse:

    tu enim repertu's Philocratem qui superes veriverbio!

    you indeed! Plaut. Capt. 3, 4, 36:

    ex his duo sibi putant concedi: neque enim quisquam repugnat,

    Cic. Ac. 2, 13, 41 Goer.; cf. id. Mil. 3, 8; id. Deiot. 12, 33 sq.; id. Verr. 2, 1, 13; id. Phil. 7, 8; Liv. 7, 32; 34, 7; Hor. Ep. 1, 19, 44 al.:

    non assequimur. Isti enim videlicet Attici nostri quod volunt, assequuntur,

    Cic. Brut. 84, 288;

    so (with videlicet),

    id. Font. 9, 19; id. Cat. 2, 6, 12: Ca. Faxo haut tantillum dederis verborum mihi. Me. Nempe enim tu, credo, me imprudentem obrepseris, yes, indeed, I believe you are trying to take me in, Plaut. Trin. 1, 2, 23.—
    B.
    Strengthened by vero, and combined with it into one word, ĕnimvēro (unlike enim, usually beginning the sentence), yes indeed, yes truly, of a truth, to be sure, certainly, indeed:

    enimvero Chremes nimis graviter cruciat adulescentulum,

    Ter. Heaut. 5, 5, 1:

    enimvero, inquit Crassus, mirari satis non queo, etc.,

    Cic. de Or. 1, 36; Liv. 5, 25; 1, 51 fin.:

    postridie mane ab eo postulo, ut, etc.: ille enimvero negat,

    and of a truth, he denies it, Cic. Verr. 2, 4, 66; so,

    ille enimvero,

    id. ib. 2, 5, 39; Liv. 3, 35 fin.:

    hic enimvero,

    Cic. Verr. 2, 3, 60:

    enimvero iste,

    id. ib. 2, 3, 25.—In corroborating replies (cf. certe, I. A. 2.): Me. Ain vero? So. Aio enimvero, Plaut. Am. 1, 1, 188; cf. id. Pers. 2, 2, 2: Sy. Eho, quaeso, an tu is es? Ch. Is enim vero sum, id. Trin. 4, 2, 145: Al. Tun' te abisse hodie hinc negas? Am. Nego enimvero, id. Am. 2, 2, 127; id. As. 3, 3, 98; id. Am. 1, 1, 254: Pa. Incommode hercle. Ch. Immo enimvero infeliciter, Ter. Eun. 2, 3, 37.—And in ironical or indignant discourse: Da. Ubi voles, arcesse. Si. Bene sane:

    id enimvero hic nunc abest,

    that, to be sure, is wanting here as yet, Ter. And. 5, 2, 7; id. Phorm. 3, 1, 1:

    enimvero ferendum hoc quidem non est,

    Cic. Verr. 2, 1, 26; Liv. 43, 1; cf. id. 6, 14; 25, 41; 27, 30; 33, 46; 34, 58.
    II.
    Transf.
    A.
    To prove or show the grounds of a preceding assertion, for: haec sunt non nugae;

    non enim mortualia,

    Plaut. As. 4, 1, 63:

    mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum: numquam enim sunt illi occupati,

    Cic. Rep. 1, 9:

    quas (geometricas formas) ut vidisset, exclamavisse, ut bono essent animo, videre enim se hominum vestigia,

    id. ib. 1, 17 et saep. —In parenthetical sentences:

    quocirca (dicendum est enim saepius), cum judicaveris, diligere oportet,

    Cic. Lael. 22, 85; cf. id. Tusc. 2, 24, 58; id. Ac. 2, 7, 22:

    rumpor et invideo (quid enim non omnia narrem?), etc.,

    Ov. H. 16, 221:

    di maris et caeli (quid enim nisi vota supersunt?), etc.,

    id. Tr. 1, 2, 1 et saep.—
    2.
    Sometimes the assertion, the reason for which is given, is to be mentally supplied, Cic. Tusc. 5, 9, 26; cf. id. de Or. 2, 6, 24; id. Leg. 2, 7, 17: Am. Qui istuc potis est fieri, quaeso, ut dicis, jam dudum, modo? Al. Quid enim censes? te ut deludam contra? etc., what then do you think? Plaut. Am. 2, 2, 62; cf. Cic. Tusc. 1, 6, 10; Hor. S. 2, 3, 124; Curt. 5, 8; 10, 2 al.—So the expression: quid enim dicam? commonly ellipt.: quid enim? qs. for what can be objected to the assertion just made? quid enim de T. Tatio Sabino dicam, Liv. 4, 3, 12:

    quid enim? fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum?

    Cic. Fin. 2, 22, 72; 2, 28, 93; id. Fam. 5, 15, 2; Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2; Hor. S. 1, 1, 7; 2, 3, 132 et saep.—
    B.
    To explain a preceding assertion, for instance, namely: Sy. Si futurum est, do tibi operam hanc. Mi. Quomodo? Ut enim, ubi mihi vapulandumst, tu corium sufferas, Plaut. Poen. 4, 2, 33; Sc Metuo maxime. Pa. Quid metuis? Sc. Enim ne nos nosmet perdiderimus, id. Mil. 2, 5, 19: Lu. Di me perdant, si bibi, Si bibere potui. Pa. Qui jam? Lu. Quia enim obsorbui, why because, id. ib. 3, 2, 21; id. Am. 2, 2, 34; id. Capt. 4, 2, 104; id. Cas. 2, 6, 33; Ter. Heaut. 1, 2, 14:

    quod enim,

    App. M. 9, p. 228, 16: non igitur videtur nec frumentarius ille Rhodios nec hic aedium venditor celare emptores debuisse. Neque enim id est celare, quicquid reticeas;

    sed cum, etc.,

    Cic. Off. 3, 13 fin.:

    antiquissimam sententiam, tum omnium populorum et gentium consensu comprobatam sequor. Duo sunt enim divinandi genera, etc.,

    id. Div. 1, 6, 11; cf. id. de Imp. Pomp. 2, 6. See Hand, Turs. II. p. 374-409.

    Lewis & Short latin dictionary > enim

  • 5 nempe

    nempe (often nĕmpĕ in Plaut., e. g. Mil. 906, 922; Trin. 328, 427, etc.; cf. Ter. Phorm. 2, 1, 77), conj. [nam and enclitic pe; cf.: prope, quippe, quis-p-iam, etc.].
    I.
    Prop., in strengthening or confirming an assertion, as that which cannot be disputed, indeed, certainly, without doubt, to be sure, assuredly (cf.: nimirum, scilicet).
    1.
    In laying down a premise or conclusion: non istam dicit voluptatem. Dicat quamlubet: nempe eam dicit, in quā virtutis nulla pars insit, he certainly does speak of that, etc., Cic. Tusc. 3, 20, 49:

    nempe incomposito dixi pede currere versus Lucili,

    Hor. S. 1, 10, 1:

    nempe enim duo genera materiarum apud rhetores tractantur,

    Tac. Dial. 35; Lucr. 1, 385; Cic. Fl. 37, 91; id. Fin. 4, 15, 41:

    si... necesse est, nempe sequitur ut, etc.,

    Quint. 3, 8, 23.—
    2.
    (Esp. in colloq. lang.) In summing up or explaining another's meaning, no doubt, certainly, I am sure: nempe illum dicis cum armis aureis, you doubtless mean, etc., Plaut. Mil. 1, 1, 16: nempe huic dimidium dicis, dimidium domi? St. Nempe sicut dicis, id. Aul. 2, 4, 14; id. Curc. 1, 1, 41.—
    3.
    In stating a notorious or obvious fact or truth, certainly, of course, beyond question:

    nempe ego mille meo protexi pectore puppes, i. e. as everybody knows,

    Ov. M. 13, 93:

    nempe tulit fastus (Medea), ausa rogare prior,

    Prop. 5, 5, 42; Hor. Ep. 1, 10, 22:

    pater est mihi nempe biformis,

    Ov. M. 2, 663; Cic. Phil. 12, 11, 26.—
    II.
    Transf.
    1.
    In questions, to ask a more precise or emphatic statement of something already said (cf. I. 2. supra):

    Quid ais? Nempe tu illius servos es?

    Plaut. Ps. 4, 7, 73:

    nempe hic tuus est?

    really? id. Rud. 4, 4, 13: St. Vivunt, valent. Ch. Nempe uterque? do you mean? id. Trin. 4, 3, 67:

    nempe negas ad beate vivendum satis posse virtutem?

    Cic. Tusc. 5, 5, 12; id. Brut. 3, 14.—
    2.
    In replies, certainly, obviously, of course, Plaut. Mil. 4, 4, 26:

    Pompeii tertius consulatus in quibus actis constitit? Nempe in legibus,

    Cic. Phil. 1, 7, 18:

    in quā (urbe) tandem hoc disputant? Nempe in eā, etc.,

    id. Mil. 3, 7; Quint. 10, 2, 4; 12, 2, 16; Pers. 2, 70.—
    3.
    Ironically, forsooth, namely, to be sure: respice oh mi lepos! Cl. Nempe ita uti tu mihi es, Plaut. Cas. 2, 3, 18:

    at avus nobilis. Tuditanus nempe ille, etc.,

    Cic. Phil. 3, 6, 16: dat mihi filiam suam;

    nempe quam alicui servorum ejus nupturam,

    Curt. 4, 11, 20; Tib. 2, 3, 28.

    Lewis & Short latin dictionary > nempe

  • 6 scilicet

    scīlĭcet, adv. [contr. from sci- (root of scire) licet; cf. vide-licet, i-licet], or scīre lĭcet, as it is freq. written in Lucr. and in archaic lang. in Liv., and sometimes in Cels.; prop., you may understand or know, = Gr. dêlonoti, and serving to imply that a statement is in itself obviously true, and is not overlooked by the speaker (cf. Madv. ad Cic. Fin. 5, 1, 3).
    I.
    Lit., it is evident, clear, plain, or manifest; of course, naturally, evidently, certainly, undoubtedly, etc. (freq. and class.; cf.: nimirum, nempe).
    (α).
    With obj.-clause on account of scire (ante-class., and several times in Sall.; cf. videlicet): Pa. Neque illa ulli homini nutet, nictet, annuat, etc. Di. Optumumst:

    Ita scilicet facturam,

    very good; of course she will do so, Plaut. As. 4, 1, 42; id. Curc. 2, 2, 13; id. Rud. 2, 3, 64; id. Ps. 4, 7, 83; Ter. Heaut. 2, 3, 117; 4, 8, 15; Lucr. 2, 469; Sall. J. 4, 6; 102, 9; 113, 3; id. Fragm. 1, Orat. Phil. § 5.—
    (β).
    As a simple particle: Le. Tam ego homo sum quam tu. Me. Scilicet ita res est, that is clear enough, no one disputes that, Plaut. As. 2, 4, 83: Co. Utrum amicis hodie an inimicis tuis Daturu's cenam? Ba. Pol ego amicis scilicet, id. Ps. 3, 2, 89; id. Men. 2, 3, 41:

    nunc vivat necne, id Orcum scire oportet scilicet,

    id. Capt. 2, 2, 33:

    pol me haud paenitet Scilicet boni dimidium mihi dividere cum Jove,

    id. Am. 5, 1, 73:

    video jam illum virum cui praeficias officio et muneri. Huic scilicet, Africanus (inquit), uni paene: nam in hoc fere uno sunt cetera,

    Cic. Rep. 2, 42, 69; cf. id. ib. 1, 38, 60: quā mente esset Antonius, demonstravit: pessima scilicet et infidelissima, Nam, etc., Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 1: a te litteras exspectabam: nondum scilicet;

    nam has mane rescribebam,

    not yet to be sure, Cic. Att. 13, 3, 1:

    me in dolore... maxime scilicet consolatur spes, etc.,

    id. Fam. 1, 6, 1; id. Q. Fr. 2, 6, 2:

    quid ad haec Naevius? ridet scilicet nostram amentiam, qui, etc.,

    id. Quint. 17, 55:

    ego valde suspenso animo exspecto, primum te scilicet, deinde Marionem,

    id. Fam. 16, 3, 2; id. Att. 2, 19, 4:

    videtis ut senectus sit operosa et semper agens aliquid et moliens: tale scilicet, quale cujusque studium in superiore vita fuit,

    such, naturally, id. Sen. 8, 26:

    Brutus terram osculo contigit: scilicet, quod ea communis mater omnium mortalium esset,

    evidently because, Liv. 1, 56 fin. —Often followed by sed, tamen, etc.:

    cognoscat (orator) rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis, sed etiam imperiosorum populorum et regum illustrium,

    Cic. Or. 34, 120:

    scilicet nimis hic quidem est progressus, sed ex eo ipso est conjectura facilis,

    id. de Or. 3, 23, 128; id. Q. Fr. 2, 12, 2:

    maxime scilicet in homine, sed in omni animali,

    id. Fin. 5, 20, 55:

    me species quaedam commovit, inanis scilicet, sed commovit tamen,

    id. ib. 5, 1, 3: nihil scilicet novi, ea tamen quae te ipsum probaturum esse confidam, id. ib. 1, 8, 28:

    tuli scilicet moleste, ut debui, sed tamen constitui ad te venire,

    id. Fam. 9, 23: tu interea Romae scilicet amicis praesto fuisti;

    sed tamen illud cogita, etc.,

    id. Mur. 20, 42; id. Tusc. 5, 39, 114:

    Meneclides quidam, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,

    Nep. Epam. 5, 2: nota scilicet illa res, cum Decimus quidam Verginius, etc., that event is surely well known, etc., id. Rep. 2, 37, 63.—In an assertion put in the form of a question: Ch. Huc cum advenio, nulla erat. Pa. Comites secuti scilicet sunt virginem? followed her of course, Ter. Eun. 2, 3, 54.—
    (γ).
    Elliptically (only ante-class.):

    manifesta palam res indicat, inquis, in auras Aëris e terrā res omnes crescere alique, etc.... Scilicet: et nisi nos, etc.,

    to be sure, by all means, quite right, certainly, Lucr. 1, 809. —Esp. as an answer: Le. Abi ad meam sororem. St. Ibitur. Le. Et gratulator meae sorori. St. Scilicet, of course, certainly, Plaut. Trin. 2, 4, 178; id. Ps. 4, 7, 82; id. Poen. 3, 2, 23; 3, 4, 25; id. Rud. 4, 3, 12; Ter. Eun. 3, 1, 11; 5, 8, 10; id. Ad. 4, 7, 11; 4, 7, 33; id. Hec. 3, 5, 17; id. Phorm. 5, 3, 9. —
    B.
    In partic., of course, to be sure, doubtless, certainly, forsooth, when an assertion that is obviously false is ironically made or accepted (class.): Si. Meum gnatum rumor est amare. Da. Id populus curat scilicet! of course people trouble themselves a great deal about that! Ter. And. 1, 2, 14 (also cited Cic. Att. 13, 34); cf.:

    scilicet is superis labor est, ea cura quietos Sollicitat,

    Verg. A. 4, 379; Cic. Q. Fr. 1, 3, 1:

    et ego id scilicet nesciebam!

    id. Fin. 2, 31, 102:

    et tu scilicet mavis numine deorum id factum quam casu arbitrari?

    id. Div. 2, 21, 47; id. Verr. 2, 1, 54, § 142:

    scilicet tibi graviorem dolorem patrui tui mors attulit quam C. Graccho fratris, et tibi acerbior ejus patrui mors est, quem numquam vidisti quam illi ejus fratris, quicum concordissime vixerat, etc.,

    id. Rab. Perd. 5, 14:

    scilicet is sum, qui existimem, Cn. Pisonem et Catilinam nihil scelerate ipsos per sese sine P. Sullā facere potuisse,

    id. Sull. 24, 67; id. Pis. 9, 19; Quint. 8, prooem. § 25; cf.:

    unde illa scilicet egregia laudatio: Tanto melior, ne ego quidem intellexi,

    id. 8, 2, 18:

    scilicet medio triennio defuerat tempus, etc.,

    Tac. A. 6, 23; 1, 8 fin.; 3, 59; 11, 24; id. Agr. 2 al.—
    II.
    Transf., in the postAug. per. sometimes, like dêlonoti in later Greek, merely as an expletory or explanatory particle, namely, to wit, that is to say:

    quaedam etiam opera sub nomine alieno, nepotum scilicet et uxoris sororisque, fecit,

    Suet. Aug. 29; id. Tib. 14:

    manente villā, qualis fuerit olim, ne quid scilicet oculorum consuetudini deperiret,

    id. Vesp. 2; so,

    ne scilicet,

    id. Gram. 4; Vulg. Gen. 2, 25 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > scilicet

  • 7 scire licet

    scīlĭcet, adv. [contr. from sci- (root of scire) licet; cf. vide-licet, i-licet], or scīre lĭcet, as it is freq. written in Lucr. and in archaic lang. in Liv., and sometimes in Cels.; prop., you may understand or know, = Gr. dêlonoti, and serving to imply that a statement is in itself obviously true, and is not overlooked by the speaker (cf. Madv. ad Cic. Fin. 5, 1, 3).
    I.
    Lit., it is evident, clear, plain, or manifest; of course, naturally, evidently, certainly, undoubtedly, etc. (freq. and class.; cf.: nimirum, nempe).
    (α).
    With obj.-clause on account of scire (ante-class., and several times in Sall.; cf. videlicet): Pa. Neque illa ulli homini nutet, nictet, annuat, etc. Di. Optumumst:

    Ita scilicet facturam,

    very good; of course she will do so, Plaut. As. 4, 1, 42; id. Curc. 2, 2, 13; id. Rud. 2, 3, 64; id. Ps. 4, 7, 83; Ter. Heaut. 2, 3, 117; 4, 8, 15; Lucr. 2, 469; Sall. J. 4, 6; 102, 9; 113, 3; id. Fragm. 1, Orat. Phil. § 5.—
    (β).
    As a simple particle: Le. Tam ego homo sum quam tu. Me. Scilicet ita res est, that is clear enough, no one disputes that, Plaut. As. 2, 4, 83: Co. Utrum amicis hodie an inimicis tuis Daturu's cenam? Ba. Pol ego amicis scilicet, id. Ps. 3, 2, 89; id. Men. 2, 3, 41:

    nunc vivat necne, id Orcum scire oportet scilicet,

    id. Capt. 2, 2, 33:

    pol me haud paenitet Scilicet boni dimidium mihi dividere cum Jove,

    id. Am. 5, 1, 73:

    video jam illum virum cui praeficias officio et muneri. Huic scilicet, Africanus (inquit), uni paene: nam in hoc fere uno sunt cetera,

    Cic. Rep. 2, 42, 69; cf. id. ib. 1, 38, 60: quā mente esset Antonius, demonstravit: pessima scilicet et infidelissima, Nam, etc., Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 1: a te litteras exspectabam: nondum scilicet;

    nam has mane rescribebam,

    not yet to be sure, Cic. Att. 13, 3, 1:

    me in dolore... maxime scilicet consolatur spes, etc.,

    id. Fam. 1, 6, 1; id. Q. Fr. 2, 6, 2:

    quid ad haec Naevius? ridet scilicet nostram amentiam, qui, etc.,

    id. Quint. 17, 55:

    ego valde suspenso animo exspecto, primum te scilicet, deinde Marionem,

    id. Fam. 16, 3, 2; id. Att. 2, 19, 4:

    videtis ut senectus sit operosa et semper agens aliquid et moliens: tale scilicet, quale cujusque studium in superiore vita fuit,

    such, naturally, id. Sen. 8, 26:

    Brutus terram osculo contigit: scilicet, quod ea communis mater omnium mortalium esset,

    evidently because, Liv. 1, 56 fin. —Often followed by sed, tamen, etc.:

    cognoscat (orator) rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis, sed etiam imperiosorum populorum et regum illustrium,

    Cic. Or. 34, 120:

    scilicet nimis hic quidem est progressus, sed ex eo ipso est conjectura facilis,

    id. de Or. 3, 23, 128; id. Q. Fr. 2, 12, 2:

    maxime scilicet in homine, sed in omni animali,

    id. Fin. 5, 20, 55:

    me species quaedam commovit, inanis scilicet, sed commovit tamen,

    id. ib. 5, 1, 3: nihil scilicet novi, ea tamen quae te ipsum probaturum esse confidam, id. ib. 1, 8, 28:

    tuli scilicet moleste, ut debui, sed tamen constitui ad te venire,

    id. Fam. 9, 23: tu interea Romae scilicet amicis praesto fuisti;

    sed tamen illud cogita, etc.,

    id. Mur. 20, 42; id. Tusc. 5, 39, 114:

    Meneclides quidam, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,

    Nep. Epam. 5, 2: nota scilicet illa res, cum Decimus quidam Verginius, etc., that event is surely well known, etc., id. Rep. 2, 37, 63.—In an assertion put in the form of a question: Ch. Huc cum advenio, nulla erat. Pa. Comites secuti scilicet sunt virginem? followed her of course, Ter. Eun. 2, 3, 54.—
    (γ).
    Elliptically (only ante-class.):

    manifesta palam res indicat, inquis, in auras Aëris e terrā res omnes crescere alique, etc.... Scilicet: et nisi nos, etc.,

    to be sure, by all means, quite right, certainly, Lucr. 1, 809. —Esp. as an answer: Le. Abi ad meam sororem. St. Ibitur. Le. Et gratulator meae sorori. St. Scilicet, of course, certainly, Plaut. Trin. 2, 4, 178; id. Ps. 4, 7, 82; id. Poen. 3, 2, 23; 3, 4, 25; id. Rud. 4, 3, 12; Ter. Eun. 3, 1, 11; 5, 8, 10; id. Ad. 4, 7, 11; 4, 7, 33; id. Hec. 3, 5, 17; id. Phorm. 5, 3, 9. —
    B.
    In partic., of course, to be sure, doubtless, certainly, forsooth, when an assertion that is obviously false is ironically made or accepted (class.): Si. Meum gnatum rumor est amare. Da. Id populus curat scilicet! of course people trouble themselves a great deal about that! Ter. And. 1, 2, 14 (also cited Cic. Att. 13, 34); cf.:

    scilicet is superis labor est, ea cura quietos Sollicitat,

    Verg. A. 4, 379; Cic. Q. Fr. 1, 3, 1:

    et ego id scilicet nesciebam!

    id. Fin. 2, 31, 102:

    et tu scilicet mavis numine deorum id factum quam casu arbitrari?

    id. Div. 2, 21, 47; id. Verr. 2, 1, 54, § 142:

    scilicet tibi graviorem dolorem patrui tui mors attulit quam C. Graccho fratris, et tibi acerbior ejus patrui mors est, quem numquam vidisti quam illi ejus fratris, quicum concordissime vixerat, etc.,

    id. Rab. Perd. 5, 14:

    scilicet is sum, qui existimem, Cn. Pisonem et Catilinam nihil scelerate ipsos per sese sine P. Sullā facere potuisse,

    id. Sull. 24, 67; id. Pis. 9, 19; Quint. 8, prooem. § 25; cf.:

    unde illa scilicet egregia laudatio: Tanto melior, ne ego quidem intellexi,

    id. 8, 2, 18:

    scilicet medio triennio defuerat tempus, etc.,

    Tac. A. 6, 23; 1, 8 fin.; 3, 59; 11, 24; id. Agr. 2 al.—
    II.
    Transf., in the postAug. per. sometimes, like dêlonoti in later Greek, merely as an expletory or explanatory particle, namely, to wit, that is to say:

    quaedam etiam opera sub nomine alieno, nepotum scilicet et uxoris sororisque, fecit,

    Suet. Aug. 29; id. Tib. 14:

    manente villā, qualis fuerit olim, ne quid scilicet oculorum consuetudini deperiret,

    id. Vesp. 2; so,

    ne scilicet,

    id. Gram. 4; Vulg. Gen. 2, 25 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > scire licet

  • 8 fīdus

        fīdus adj. with comp. and sup.    [1 FID-], trusty, trustworthy, faithful, sure, credible: ingenium: exercitus sibi, S.: sodales, H.: Iudex, impartial, H.: interpres, H.: fidiora genera hominum, L.: canum custodia: fido animo, steadfast, L.: (servum) domino fidissimum, L.: Nec tibi fidam promitte Lacaenam, O.: ne quid usquam fidum proditori esset, no faith should be kept, L.: regina tui fidissima, towards you, V.— Sure, certain, safe, trustworthy: aures, O.: spes fidissima Teucrūm, V.: ensis, trusty, V.: statio male fida carinis, V.: Nox arcanis fidissima, O.
    * * *
    fida, fidum ADJ
    faithful, loyal; trusting, confident

    Latin-English dictionary > fīdus

  • 9 meminī

        meminī isse (only perf. form)    [1 MAN-], I remember, recollect, think of, am mindful of, bear in mind: cui dolet meminit: Ipse ego (nam memini), etc., O.: ut ego meminisse videor: Ut verberes latus memento fluctibus (i. e. memento verberare), H.: ut sui iuris meminisset: hoc: patriae beneficia: numeros, V.: de exsulibus: quanta esset hominum admiratio: olim ut fuerit vestra oratio, T.: cum mihi desipere videbare: virginem formā bonā videre, T.: dextram cohibere memento, be sure to, Iu.: decedere nocti, V.: Non aper irasci meminit, i. e. is inclined, O.: Catonem mecum disserere: Pamphylum mihi narrare: fieri senatūs consultum referente me: mementote hos esse pertimescendos: memineris te virum esse, S.: peto, ut memineris, te omnia mihi cumulate recepisse: me de oratoris facultate dixisse: me vidisse senem, V.— To make mention of, mention: meministi ipse de exsulibus: cuius supra meminimus, Cs.
    * * *
    meminisse, - V PERFDEF
    remember (PERF form, PRES force); keep in mind, pay heed to; be sure; recall

    Latin-English dictionary > meminī

  • 10 vērō

        vērō adv.    [verus], in truth, in fact, certainly, truly, to be sure, surely, assuredly: Itane vero obturbat? T.: ego vero vellem: cum effusis gaudio lacrimis cupere vero diceret, etc., L.: multum vero haec eis iura profuerunt: Egregiam vero laudem refertis, V.—With immo, no indeed, nay rather: Immo vero indignum facinus faxo ex me audies, T.: immo vero, inquit, ii vivunt, qui, etc.—In an emphat. affirmative answer, yes, certainly, by all means, assuredly: M. fuisti saepe, credo, in scholis philosophorum. A. vero, ac libenter quidem.— With minime, emphasizing the negation, by no means, assuredly not: S. quid? totum domum num quis alter, praeter te, regit? L. minime vero. —In expostulation, but, though, however: minue vero iram, T.—In a climax, even, indeed: neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus studiis, vel vero etiam negotiis contemnendum: neque vero id satis habuit, N.—As adversative particle, but in fact, but indeed, however (always after one or more words of the clause): ne T. quidem Postumius contemnendus in dicendo: de re p. vero non minus vehemens orator, quam bellator fuit: non vero tam isti (sc. mortui sunt) quam tu ipse, nugator.—In transitions, now, but, however: age vero ceteris in rebus quali sit temperantiā, considerate: quod vero dicere ausus es, in eo.. errasti.
    * * *
    yes; in truth; certainly; truly, to be sure; however

    Latin-English dictionary > vērō

  • 11 fidus

    1.
    fīdus, a, um, adj. [fido, that one may rely on], trusty, truslworthy, faithful, sure (class.).
    I.
    Prop., constr. absol., with dat., poet. also with gen.
    A.
    Absol.:

    nihil est stabile quod infidum... Neque enim fidum potest esse multiplex ingenium et tortuosum,

    Cic. Lael. 18, 65; cf.:

    (amico) probo et fideli et fido et cum magna fide,

    Plaut. Trin. 4, 4, 4:

    tum se intellexisse, quos fidos amicos habuisset, quos infidos,

    Cic. Lael. 15, 53:

    amici,

    Hor. Ep. 1, 5, 24:

    sodales,

    id. S. 2, 1, 30:

    fidissima atque optima uxor,

    Cic. Fam. 14, 4, 6:

    conjux,

    Hor. Ep. 2, 1, 142:

    bonus atque fidus judex,

    impartial, id. C. 4, 9, 40:

    medici,

    id. Ep. 1, 8, 9:

    interpres,

    id. A. P. 133:

    fidiora haec genera hominum fore ratus,

    Liv. 40, 3, 4:

    nihil fidum, nihil exploratum habere,

    Cic. Lael. 26, 97:

    familiaritates fidae,

    id. Off. 2, 8, 30:

    canum tam fida custodia,

    id. N. D. 2, 63, 158:

    vis canum,

    Lucr. 6, 1222; cf.:

    pectus canum,

    id. 5, 864:

    pectus,

    Hor. C. 2, 12, 16:

    fido animo,

    firm, steadfast, Liv. 25, 15, 13. —
    B.
    With dat.:

    (servum) quem domino fidissimum credebat,

    Liv. 33, 28, 13 (but cf.: fidus est amicus, fidelis servus, Don. Ter. Phorm. 1, 2, 26):

    quae fida fuit nulli,

    Tib. 1, 6, 77:

    nec tibi fidam promittis Lacaenam,

    Ov. H. 5, 99:

    ne quid usquam fidum proditori esset,

    no faith should be kept with a traitor, Liv. 1, 11, 7:

    ut eos sibi fidiores redderet,

    Just. 16, 5, 2.—
    C.
    Poet. with gen.:

    regina tui fidissima,

    most faithful towards you, Verg. A. 12, 659; and with gen. partit.:

    juvenum fidos, lectissima bello Corpora, sollicitat pretio,

    the trusty ones, trustiest of the youth, Stat. Th. 2, 483.—
    D.
    With in or ad, and acc.:

    in amicos fidissimus,

    Eutr. 7, 8:

    fidi ad bella duces,

    Nemes. Cyn. 82.—
    E.
    With in and abl.:

    sperabam te mihi fidum in hoc nostro amore fore,

    Cat. 91, 1 sq. —
    II.
    Transf., objectively of inanim. and abstr. things, sure, certain, safe, trustworthy (mostly poet. and in post-Aug. prose; in Cic. Att. 9, 6, 10, fuga fida is not critically certain; v. Orell. N. cr. ad loc.).
    A.
    Absol.:

    aures,

    Ov. M. 10, 382:

    spes fidissima Teucrum,

    Verg. A. 2, 281:

    ensis,

    trusty, id. ib. 6, 524:

    alii litora cursu fida petunt,

    id. ib. 2, 400:

    nec unquam satis fida potentia, ubi nimia est,

    Tac. H. 2, 92:

    pons validus et fidus,

    id. A. 15, 15 fin.:

    male fidas provincias,

    id. H. 1, 52. —
    B.
    With dat.:

    (oppidum) naviganti celerrimum fidissimumque appulsu,

    Tac. A. 3, 1; cf.:

    statio male fida carinis,

    Verg. A. 2, 23:

    montem tantos inter ardores opacum et fidum nivibus,

    Tac. H. 5, 6.— Sup.:

    nox arcanis fidissima,

    Ov. M. 7, 192:

    camelino (genitali) arcus intendere, orientis populis fidissimum,

    the surest, Plin. 11, 49, 109, § 261:

    refugium,

    Tac. A. 5, 8. — Hence, adv.: fīde, faithfully, trustily (perh. only in the sup.):

    quae mihi a te ad timorem fidissime atque amantissime proponuntur,

    Cic. Fam. 2, 16, 4 (al. fidelissime):

    fidissime amicissimeque vixerunt,

    Gell. 12, 8, 6.
    2.
    fīdus = foedus, a league, v. 2. foedus init.

    Lewis & Short latin dictionary > fidus

  • 12 sanus

    sānus, a, um (sanun', for sanusne, Plaut. Bacch. 3, 6, 37; id. Men. 5, 2, 66; id. Mere. 2, 2, 21; 2, 4, 21; id. Rud. 3, 2, 19; id. Truc. 2, 4, 13; cf.

    sanan',

    id. Am. 3, 2, 48; id. Cure. 5, 2, 54; id. Cist. 4, 1, 14; id. Ep. 5, 1, 42; id. Men. 2, 3, 43;

    and sanin',

    id. Ps. 4, 7, 83), adj. [kindr. with SA, sôs], sound, whole, healthy, physically or mentally (cf.: integer, incolumis, sospes, salvus).
    I.
    Lit., sound in body, whole, healthy, well:

    pars corporis,

    Cic. Sest. 65, 135:

    sensus si sani sunt et valentes,

    id. Ac. 2, 7, 19:

    sanis modo et integris sensibus,

    id. ib. 2, 25, 90:

    corpora sana,

    Quint. 8, prooem. §

    19: ut alimenta sanis corporibus agri cultura, sic sanitatem aegris medicina promittit, Cels. praef. 1: homo,

    id. ib. 1, 1:

    sanum recteque valentem,

    Hor. Ep. 1, 16, 21:

    domi meae eccam salvam et sanam,

    Plaut. Ep. 4, 1, 36:

    sana et salva amica,

    id. Merc. 5, 2, 48 (cf. infra, B. and II. A.):

    sanus ac robustus,

    Quint. 2, 10, 6:

    si noles sanus, curres hydropicus,

    Hor. Ep. 1, 2, 34:

    sanus utrisque Auribus atque oculis,

    id. S. 2, 3, 284:

    ulcera sana facere,

    Cato, R. R. 157, 3; cf.:

    aliquem sanum facere... sanus fieri,

    id. ib. 157, 8:

    si eo medicamento sanus factus sit,

    Cic. Off. 3, 24, 92.— Poet.:

    volnera ad sanum nunc coiere mea (for ad sanitatem),

    are healed, Prop. 3 (4), 24, 18.— Comp.:

    aegrotare malim quam esse tuā salute sanior,

    Plaut. Truc. 2, 2, 5.— Sup.:

    interim licet negotia agere, ambulare, etc.... perinde atque sanissimo,

    Cels. 7, 4, 4.—
    B.
    Transf., sound, safe, whole, etc. (very rare): Ac. Salvast, navis, ne time. Ch. Quid alia armamenta? Ac. Salva et sana sunt, Plaut. Merc. 1, 2, 62:

    sana et salva res publica,

    Cic. Fam. 12, 23, 3:

    civitas,

    Liv. 3, 17:

    nare sagaci Aëra non sanum sentire,

    i. e. tainted, Luc. 7, 830.—
    II.
    Trop.
    A.
    Sound in mind, in one's right mind, rational, sane, sober, discreet, etc.:

    eos sanos intellegi necesse est, quorum mens motu quasi morbi perturbata nullo sit: qui contra affecti sunt, hos insanos appellari necesse est,

    Cic. Tusc. 3,5,11: Am. Delirat uxor. Al. Equidem ecastor sana et salva sum, Plaut. Am. 2, 2, 98: Am. Haec sola sanam mentem gestat meorum familiarium. Br. Immo omnes sani sunt profecto. Am. At me uxor insanum facit Suis foedis factis, id. ib. 5, 1, 31 sqq.; cf. Cic. Off. 3, 25, 95:

    quam ego postquam inspexi non ita amo, ut sani solent Homines, sed eodem pacto ut insani solent,

    Plaut. Merc. 2, 1, 38:

    sanus non est ex amore illius (shortly after: insanior ex amore),

    id. ib. 2, 3, 106:

    si sis sanus aut sapias satis... nisi sis stultior stultissimo,

    id. Am. 3, 2, 23; cf.

    (opp. insipiens),

    id. Bacch. 4, 3, 14:

    hic homo sanus non est,

    is out of his senses, is insane, id. Am. 1, 1, 246; id. Merc. 5, 2, 110; id. Men. 1, 3, 15; 2, 2, 39 et saep.; cf.: En. Sanun' es? Ch. Pol sanus si sim, non te medicum mihi expetam, id. Merc. 2, 4, 21; so, sanun' es? sanan' es? sanin' estis? v. the passages cited init.:

    satin' sanus es?

    are you in your senses? Ter. Heaut. 4, 3, 29 (opp. sobrius); 5, 2, 33; id. And. 4, 4, 10; id. Ad. 5, 8, 14; id. Phorm. 5, 3, 19.—With gen.: satin' tu sanus mentis aut animi tui, Qui conditionem hanc repudies? Plaut. Trin. 2, 4, 53:

    vix sanae mentis estis,

    Liv. 32, 21:

    mentis bene sanae,

    Hor. S. 1, 9, 44:

    mentis sanae vix compos,

    Ov. M. 8, 35; so, sanae mentis, Tib. ap. Suet. Tib. 67:

    ego illum male sanum semper putavi,

    a man of not very sound mind, Cic. Att. 9, 15, 5:

    male sana (Dido),

    i. e. raving, Verg. A. 4, 8:

    male sani poëtae,

    i. e. inspired, Hor. Ep. 1, 19, 4; cf. Ov. M. 3, 474:

    excludit sanos Helicone poëtas,

    calculating, sober, Hor. A. P. 296:

    bene sanus Ac non incautus,

    very prudent, discreet, id. S. 1, 3, 61:

    praecipue sanus,

    id. Ep. 1, 1, 108:

    rem publicam capessere hominem bene sanum non oportere,

    Cic. Sest. 10, 23:

    sani ut cretā an carbone notati?

    id. ib. 2, 3, 246:

    pro sano loqueris, cum me appellas nomine,

    like a rational being, rationally, Plaut. Men. 2, 2, 24; so,

    pro sano,

    id. ib. 5, 5, 42; cf.: nihil hunc se absente pro sano facturum arbitratus, qui, etc., * Caes. B. G. 5, 7:

    adeo incredibilis visa res, ut non pro vano modo, sed vix pro sano nuncius audiretur,

    Liv. 39, 49: quem in locum nemo sanus hostis subiturus esset, Auct. B. Alex. 74 fin.:

    solve senescentem sanus equum,

    Hor. Ep. 1, 1, 8 et saep.:

    tumultu etiam sanos consternante animos,

    discreet, well-disposed, Liv. 8, 27:

    sensus,

    Verg. E. 8, 66:

    mores,

    Dig. 27, 10, 1.—With ab: ego sanus ab illis (vitiis), sound as respects them, i. e. free from, unaffected by them, etc., Hor. S. 1, 4, 129.— Comp.:

    qui sanior, ac si, etc.,

    Hor. S. 2, 3, 241; 2, 3, 275.— Sup.:

    quisquam sanissimus tam certa putat, quae videt, quam? etc.,

    Cic. Ac. 2, 28, 89 init.:

    confluentibus ad eum (Sullam) optimo quoque et sanissimo,

    Vell. 2, 25, 2.—
    B.
    Of style, sound, correct, sensible, sober, chaste:

    qui rectum dicendi genus sequi volunt, alii pressa demum et tenuia et quae minimum ab usu cottidiano recedant, sana et vere Attica putant, etc.,

    Quint. 10, 1, 44:

    nihil erat in ejus oratione, nisi sincerum, nihil nisi siccum atque sanum,

    Cic. Brut. 55, 202; cf.:

    Attici oratores sani et sicci,

    id. Opt. Gen. 3, 8; and:

    Rhodii (oratores) saniores et Atticorum similiores,

    id. Brut. 13, 51:

    orator rectus et sanus,

    Plin. Ep. 9, 26, 1; Vulg. 2 Tim. 4, 3; id. Tit. 2, 8; cf.:

    sana ratio,

    Val. Max. 9, 13, 3; Aug. Civ. Dei, 1, 22, 2.—Hence, advv., in two forms, saniter (ante-class.) and sane (class.).
    * A.
    sānĭter, rationally, Afran. ap. Non. 515, 22.—
    B. * 1.
    (Acc. to I.) Soundly, healthily, well: sane sarteque, Porphyrio ap. Charis. p. 195 fin.; 196 init. P.—
    2.
    (Acc. to II.) Soberly, sensibly, reasonably, discreetly (very rare;

    not in Cic.): bonum est, pauxillum amare sane, insane non bonum est,

    Plaut. Curc. 1, 3, 20:

    sane sapio et sentio,

    I am in full possession of my reason and senses, id. Am. 1, 1, 292:

    non ego sanius Bacchabor Edonis (with furere),

    Hor. C. 2, 7, 26:

    dixit sanius,

    Sen. Contr. 5, 34 fin.
    b.
    In gen., like valde (i. e. valide), an intensive particle, well, indeed, doubtless, by all means, truly, certainly, of course, forsooth, right, very, etc. (freq. and class.):

    sane sapis et consilium placet,

    Plaut. Ps. 2, 2, 67 sq.; so,

    sapis sane,

    id. Cas. 3, 6, 25:

    sapit,

    id. Men. 5, 2, 39:

    sane haud quicquam'st, magis quod cupiam,

    id. Curc. 1, 3, 15; 2, 3, 43:

    sane ego illum metuo,

    id. Men. 5, 2, 108:

    cum illā sane congruost sermo tibi,

    id. Mil. 4, 3, 23:

    sane ego sum amicus nostris aedibus,

    id. As. 2, 3, 7:

    dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,

    Cic. Rep. 1, 9, 14:

    odiosum sane genus hominum officia exprobrantium,

    id. Lael. 20, 71; id. Quint. 3, 11:

    humilem sane relinquunt ortum amicitiae,

    id. Lael. 9, 29; cf.:

    tenui sane muro dissepiunt,

    id. Rep. 4, 4, 4:

    judicare difficile est sane,

    id. Lael. 17, 62:

    explicat orationem sane longam et verbis valde bonis,

    id. Agr. 2, 5, 13:

    (narratio) res sane difficilis,

    id. de Or. 2, 66, 264:

    sane grandes libros,

    id. Rep. 3, 8, 12:

    cui sane magna est in mento cicatrix,

    Auct. Her. 4, 49, 63:

    Herennium quendam, sane hominem nequam atque egentem, coepisse, etc.,

    Cic. Att. 1, 19, 5:

    Paulus mihi de re publicā alia quaedam sane pessima,

    id. Att. 14, 7, 1:

    sane murteta relinqui,

    Hor. Ep. 1, 15, 5:

    id sane est invisum duobus,

    id. ib. 2, 2, 64:

    bonus sane vicinus,

    id. ib. 2, 2, 132:

    sane populus numerabilis,

    id. A. P. 206.— In replies: Mi. Te moneri numne vis? Ha. Sane volo, by all means, surely, to be sure, certainly, Plaut. Poen. 5, 2, 119; so,

    sane volo,

    id. Cas. 2, 3, 55; id. Rud. 5, 3, 51; Ter. Heaut. 4, 8, 31: Ch. Estne, ut fertur, forma? Pa. Sane, id. Eun. 2, 3, 69; 4, 7, 15:

    sane hoc multo propius ibis,

    id. Ad. 4, 2, 41. Th. Quid taces? Ph. Sane quia vero hae mihi patent semper fores, id. Eun. 1, 2, 9; id. And. 1, 2, 24: C. F. Visne igitur, etc. C. P. Sane placet, Cic. Part. Or. 1, 2:

    sane et libenter quidem,

    id. Rep. 2, 38, 64.—Ironically:

    quam sane magni referat,

    Plaut. Mil. 3, 3, 9; cf.: sane legem Juliam timeo, Ner. ap. Suet. Ner. 33 med.:

    beneficium magnum sane dedit!

    Phaedr. 3, 15, 12.—

    With other adverbs: esse aedificatas has sane bene,

    right well, very well, Plaut. Most. 3, 2, 74:

    res rustica sane bene culta,

    Cic. Quint. 3, 12; Ter. Hec. 1, 2, 103:

    bene sane, as an answer,

    very well, id. And. 5, 2, 7; id. Ad. 4, 2, 47:

    recte sane,

    id. Eun. 5, 5, 11; id. Heaut. 3, 2, 27; 3, 3, 20; id. Ad. 3, 3, 63; id. Phorm. 5, 8, 10:

    sane commode,

    Plaut. Poen. 1, 2, 72:

    sapienter sane,

    id. Pers. 3, 3, 42 et saep.:

    scite hercle sane,

    id. Trin. 3, 3, 53:

    sane hercle,

    Ter. Eun. 3, 5, 59; id. Hec. 3, 5, 9; id. Phorm. 3, 3, 9:

    sane quidem,

    id. And. 1, 2, 24:

    sane quidem hercle,

    Cic. Leg. 2, 4, 8:

    sane pol,

    Ter. And. 1, 4, 2.—Sane quam, how very, i. e. very much indeed, uncommonly, exceedingly (cf.:

    admodum quam and valde quam): conclusa est a te tam magna lex sane quam brevi,

    Cic. Leg. 2, 10, 23:

    quod de Pompeio Caninius agit, sane quam refrixit,

    id. Q. Fr. 2, 4 (6), 5; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 2; 8, 4, 2; Brut. ib. 11, 13, 4 (shortly before: suos valde quam paucos habet); Sulp. ib. 4, 5, 1.—With negatives:

    haud sane diu est,

    not very long since, Plaut. Merc. 3, 1, 44:

    edepol commissatorem haud sane commodum,

    Ter. Ad. 5, 2, 8:

    haud sane intellego, quidnam sit, etc.,

    Cic. Off. 2, 2, 5; Sall. C. 37, 9; 53, 5; id. Rep. Ord. 2, 11; Cic. Sen. 1, 3; Curt. 3, 1, 14:

    agellus non sane major jugero uno,

    Varr. R. R. 3, 16, 10:

    cum his temporibus non sane in senatum ventitarem,

    Cic. Fam. 13, 77, 1:

    non sane mirabile hoc quidem,

    id. Div. 2, 31, 67:

    non ita sane vetus,

    id. Brut. 10, 41:

    non sane credere,

    Hor. Ep. 1, 7, 61:

    nihil sane esset, quod, etc.,

    absolutely nothing, nothing at all, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; so,

    nihil sane,

    id. de Or. 2, 1, 5; Sall. C. 16, 5; Hor. S. 2, 3, 138; id. Ep. 2, 1, 206 al.—
    (β).
    In restrictive concessions, to be sure, indeed, certainly, however: sane bonum, ut dixi, rei publicae genus, Cic.Rep. 2, 26, 48; cf.:

    hoc sane frequentissimum est... sed, etc.,

    Quint. 4, 2, 130:

    negant quemquam esse virum bonum nisi sapientem. Sit ita sane, sed, etc.,

    Cic. Lael. 5, 18; cf. id. Rep. 1, 19, 32:

    haec si vobis non probamus, sint falsa sane,

    id. Ac. 2, 32, 105:

    sint sane, quoniam ita mores se habent, liberales,

    Sall. C. 52, 12; id. J. 31, 8:

    sit hoc sane leve,

    Cic. Sest. 54, 115:

    sed fruatur sane hoc solacio,

    id. Prov. Cons. 7, 16; Ov. H. 17, 13; Curt. 5, 1, 6:

    repetita narratio sane res declamatoria magis quam forensis,

    Quint. 4, 2, 128:

    poëtis permittamus sane ejusmodi exempla,

    id. 8, 3, 73:

    non sane recepto in usum nomine,

    not indeed, id. 5, 11, 20; cf. id. 7, 1, 41.—
    (γ).
    With imperatives in colloq. lang. likewise concessive, like the English then, pray then, if you will:

    ubi ego Sosia nolim esse, tu esto sane Sosia,

    Plaut. Am. 1, 1, 283: Al. Num quid vis, quin abeam jam intro? Ju. I sane, id. ib. 3, 3, 16:

    abi tu sane superior,

    id. Stich. 5, 4, 14:

    i sane,

    id. As. 3, 3, 86; id. Aul. 2, 5, 7; id. Ep. 1, 1, 73; id. Pers. 4, 4, 25; 4, 4, 55; id. Rud. 2, 3, 55; Ter. Ad. 4, 2, 48:

    ite sane,

    Plaut. Aul. 3, 3, 3:

    abi sane,

    id. Am. 1, 1, 197; id. Rud. 3, 6, 17; id. Stich. 1, 3, 107; Ter. Heaut. 3, 3, 27:

    sequere sane,

    Plaut. Merc. 3, 1, 2:

    age sane,

    id. Men. 1, 2, 44; id. Ps. 5, 2, 27:

    da sane,

    id. Merc. 4, 1, 11:

    dato sane,

    id. Stich. 4, 1, 47:

    cedo sane,

    id. Pers. 4, 3, 30; 5, 1, 20; Ter. Heaut. 4, 7, 4:

    nosce sane,

    Plaut. As. 2, 4, 58:

    age sane, omnes,

    Liv. 1, 57, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > sanus

  • 13 aliquis

        aliquis aliqua, aliquid,    nom. and acc plur. neut. aliqua, dat. aliquīs or aliquibus, pron indef., some one, any one, anybody, one or another; neut., something, anything.    I. As pron. subst: Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem, T.: aliquid facerem, ut hoc ne facerem, T.: demersae sunt leges alicuius opibus: si te aliqui timuerunt: unusquisque aliquid fraudans se, L.: nunc aliquis dicat mihi: Quid tu? H.: Si qua tibi sponsa est... Haec tibi sive aliqua est, O.: insigne aliquid facere, T.: esse aliquid naturā pulchrum: in quo est aliquid extremum, any end.—With unus, some one man, some one: ad unum aliquem confugiebant: sin aliquis excellit unus e multis.—Partit.: aliquis ex barbatis illis: suorum aliquis: principum aliquis, Ta.: cum aliquibus principum, L.: aliquid credito esse causae, be sure there is some reason, T.: falsi: virium. — With aliquando, emphasizing the indefiniteness: quia dico aliquid aliquando: si qui fecerint aliquid aliquando.—In conditional clauses: si aliquid dandum est voluptati: si aliquem nacti sumus, cuius, etc.: nisi alicui suorum negotium daret, N.—In negative clauses: ne aliquid vos timeretis: ne aliquis dicat, etc., N.—Collect. with a plur verb.: aperite aliquis actutum ostium, T.—With alius, aliud, some other, any other, something else, anything else: dum aliud aliquid flagiti conficiat, T.: per alium aliquem te ipsum ulcisci.—Praegn., somebody, something, considerable, important: atque fac, ut me velis esse aliquem, to be somebody: si vis esse aliquis, Iu.: Meas esse aliquid putare nugas, Ct.: Est aliquid... A Diomede legi, O.: est aliquid Unius sese dominum fecisse lacertae, Iu.: dicere aliquid, to say something worth the while: adsequi aliquid, to accomplish something.—So, in colloq. lang.: fiet aliquid, something (great) will happen, T.—One and another, a few, some: dixerat aliquis leniorem sententiam, ut primo Marcellus, Cs.: dicet aliquis, noli, etc. —    II. adj. (cf. aliqui): nos quibus est alicunde aliquis obiectus labos, T.: ut aliquis metus adiunctis sit ad gratiam.
    * * *
    aliquis (aliqua), aliquid (quod) (P N aliqua) PRON
    anyone, anybody, anything; someone (unspecified); some/few; some (particular) thing

    Latin-English dictionary > aliquis

  • 14 caveō

        caveō (imper. cave for cavē, T., H., O., Pr.), cāvī, cautus, ēre    [1 CAV-], to be on one's guard, take care, take heed, beware, guard against, avoid: Faciet, nisi caveo, T.: erunt (molesti) nisi cavetis. Cautum est, inquit: non fuisse difficile cavere, to take precautions, Cs.: cum animum attendisset ad cavendum, N.: metues, doctusque cavebis, H.— Cave, look out! be careful! T., H.: ab istoc cavendum intellego, T.: ab eruptionibus, Cs.: caveo ab homine impuro: monent, ut ipsis ab invidiā caveatur, L.: sibi cavit loco, i. e. got out of the way, T.: caves, ne videat, etc., T.: cavet ne emat ab invito: cavere necubi hosti oportunus fieret, S.: ne sim spernenda, Exemplo caveo, am warned by, O.: cavendum est, ne, etc.: non admissum... venio, sed cautum ne admittant, to prevent, L.: quod ut ne accidat cavendum est. — Beware of, take care not, be sure you do not: cave dixeris, T.: cave faxis Te quicquam indignum, H.: cave sis mentiaris: cave roget te, H.: armis concurrant arma cavete, V.: caveri foedere, ut, etc., that provision should be made: cavisse deos ut libertas defendi posset, L.—With acc, to guard against, be aware of, beware of, provide against, keep clear of: tu, quod cavere possis, stultum admitterest, T.: cur hoc non caves?: cavebat Pompeius omnia, ne, etc.: vallum, Cs.: hunc tu caveto, H.: hoc caverat mens provida, had prevented, H.: Fata cavens, V.: cavenda est etiam gloriae cupiditas: Quid quisque vitet, numquam homini satis Cautum est, H.: in quibus cave vereri (i. e. noli): caveret id petere a populo R., quod, etc., S.: occursare capro caveto, V.: commisisse cavet, quod, etc., H. —In law, to take care for, provide, order, decree, dispose of, stipulate: cum ita caverent, si: altera (lex) ipsis sepulcris cavet: de quibus (agris) foedere cautum est: sibi se privatim nihil cavere, to stipulate, L.: si cautum esset eos testimonium non esse dicturos. — With ab, to make oneself secure, procure bail, take surety: obsidibus inter se, Cs.: nisi prius a te cavero, ne quis amplius, etc.: ab sese caveat neminem esse acturum, etc., take security: quid ita Flavio sibi cavere non venit in mentem.—To make secure, give security, guarantee, C.: (civitates) obsidibus de pecuniā cavent, Cs.: quoniam obsidibus cavere inter se non possint, Cs.—With dat, to keep from, protect, have a care for, make safe, take care of: quod regi amico cavet, non reprehendo: melius ei cavere volo, quam ipse aliis solet: aliis cavit, non cavet ipsi sibi, O.
    * * *
    cavere, cavi, cautus V
    beware, avoid, take precautions/defensive action; give/get surety; stipulate

    Latin-English dictionary > caveō

  • 15 certē

        certē adv. with comp.    [certus], really, surely, assuredly, actually, certainly, as a fact: fuit certe id aequum: ea certe vera sunt, admitted facts: qui certius explorata referant, L.: Si reperire vocas amittere certius, O.: o dea certe, V.: Certe edepol nutricem video, T. — Esp., in answers: estne hic ipsus? et certe is est, T.: num is est Cluentius? certe non est. — In confirmation, no doubt, of course, certainly: venerat, ut opinor, haec res in iudicium. Certe: atqui vis in foro versata est. Certe, admitted.—Of belief, without doubt, with assurance, confidently, surely, certainly: iste certe statuerat non adesse: de casu Cottae certius ex captivis cognoscit, Cs.—With scio, to have no doubt, be sure: ex litteris certe scire potuistis: (legiones) comprobaturas esse certe scio. — Ironic.: Regium certe genus Maeret, no doubt, H.: credo fore qui... inponant, certe quibus videtur, etc., men who no doubt think, etc., S.—Restrictive, at least, yet certainly, but surely: Si non ipsā re tibi istuc dolet, simulare certe est hominis, T.: res fortasse verae, certe graves: desilite, milites... ego certe meum officium praestitero, Cs.: quo quid sit beatius, mihi certe in mentem venire non potest: si tibi fortuna non dedit... at natura certe dedit: maior haec praeda, sed illa impudentia certe non minor: hoc vero edictum certe silentio non potest praeteriri: vestrae quidem certe vitae prospiciam, Cs. (quidem emphasizes the preceding word, while certe belongs to the whole clause): bona femina, locuples quidem certe: sed alias ubi sit animus; certe quidem in te est (quidem emphasizes certe).
    * * *
    surely, certainly, without doubt, really; at least/any rate, in all events

    Latin-English dictionary > certē

  • 16 cōgnitiō

        cōgnitiō ōnis, f    [com- + GNA-], a becoming acquainted with, acquiring knowledge, knowledge, acquaintance: rerum: animi: urbis: cognitione atque hospitio dignus.—A conception, notion, idea: deorum innatae cognitiones. — In law, a judicial examination, inquiry, cognizance, trial: ipsius cognitio de existimatione: captorum agrorum: vacantium militiae munere, L.: inter patrem et filium, L.: dies cognitionis, the day of trial: centurionum Cognitio de milite, Iu.: tribuni, a decree, Iu.—Recognition, discovery: cognitio facta esse filium natum, T.: de cognitione ut certum sciam, to make sure of the discovery, T.
    * * *
    examination, inquiry/investigation (judicial); acquiring knowledge; recognition; getting to know (fact/subject/person); acquaintance; idea/notion; knowledge

    Latin-English dictionary > cōgnitiō

  • 17 com-mūniō (conm-)

        com-mūniō (conm-) īvī    (īvīsti or īstī), ītus, īre, to fortify on all sides, secure, barricade, intrench: castella, Cs.: castra, L.: suos locos, S.: loca castellis idonea, N. — Fig., to make sure, strengthem: testimoniis causa communita: ius.

    Latin-English dictionary > com-mūniō (conm-)

  • 18 cōnstāns

        cōnstāns antis, adj. with comp. and sup.    [P. of consto], firm, unchangeable, constant, immovable, uniform, steady, fixed, stable, invariable, regular, persistent: cursūs: constanti voltu, L.: aetas, mature: pax, uninterrupted, L.: fides, H.—Consistent, harmonious: oratio: nihil dici constantius: constans parum memoria huius anni, L.: haruspicum voce, unanimous: rumores.—Fig., trustworthy, sure, steadfast, constant, faithful, unchanging: amici: inimici, N.: omnium constantissimus: constantior In vitiis, H.
    * * *
    constantis (gen.), constantior -or -us, constantissimus -a -um ADJ
    constant, unchanging; steadfast, resolute; steady, stable; immovable; secure; consistent; standing firm; firm; persistent; mentally/morally settled/certain

    Latin-English dictionary > cōnstāns

  • 19 crēdō

        crēdō didī, ditus, ere    [CRAT- + 2 DA-], to give as a loan, lend, make a loan: pecunias creditas solvere: quibus pecuniam.—To commit, consign, intrust: alcuius fidei: mihi suom animum, T.: militi arma, L.: se suaque omnia alienissimis, Cs.: pennis se caelo, V.: te aequo Mecum solo, on fair ground, V.: arcana libris, H. — Poet.: non ita Creditum Poscis Quintilium deos, not on such terms intrusted to them, H.: In soles audent se germina Credere, V.—Fig., to trust, confide in, have confidence in: virtuti suorum, S.: suis militibus, L.: nimium colori, V.: aliis (fungis) male creditur, H.: campo, open fight, V. — To believe, give credence, trust: istuc tibi, T.: Chaereae iniurato: experto credite, quantus, etc., one who knows by experience, V.: ne cui de te plus quam tibi credas, H.: mihi crede, upon my word: certe credemur, ait, si, etc., O.: ora non credita, O.: (Cassandra) non credita Teucris, V.—To believe, hold true, admit: quid iam credas? T.: quis hoc credat? O.: ne quid de se, S.: nec sit mihi credere tantum! would I could discredit, V.: civitatem bellum facere ausam vix erat credendum, Cs.: inridet credentes, believers, O.: res credi non potest: arte Sinonis Credita res, V.: aut verus furor, aut creditus, O.—To be of opinion, think, believe, suppose, imagine: timeo ne aliud credam atque aliud nunties, T.: id quod volunt, Cs.: fortem crede, H.: se Suevorum caput, Ta.: pro certo creditur vacuam domum fecisse, S.: divinitate creditā Carmentae, L.: Crassum non ignarum fuisse, S.: caelo credidimus Iovem Regnare, H.: victos crederes, one might have imagined, L.: Crediderim, would fain believe, V.: in rem fore credens, expecting, S.: quem (Athin) peperisse Limnate creditur, O.: credi posset Latonia, be taken for, O.: Credo inpetrabo ut, etc., I suppose, T.: si te interfici iussero, credo, erit verendum, etc.: quod Pompeius, credo, non audebat, etc., Cs.: non enim, credo, id praecipit, ut, etc., I can't suppose he meant to teach, etc.
    * * *
    credere, credidi, creditus V
    trust, entrust; commit/consign; believe, trust in, rely on, confide; suppose; lend (money) to, make loans/give credit; believe/think/accept as true/be sure

    Latin-English dictionary > crēdō

  • 20 enim

        enim    conj. (usu. after the first word in its clause).    I. In explaining or specifying, for, for instance, namely, that is to say, I mean, in fact: similis sensus exstitit amoris... nihil est enim virtute amabilius: non videtur celare emptores debuisse; neque enim id est celare, etc. — In a parenthesis, for, in fact, observe: ut antea dixi (dicendum est enim saepius): Hic tibi—fabor enim... —bellum geret, V.—In a transition to an explanatory fact or thought, for, in fact, now, really: quod scelus unde natum esse dicamus? Iam enim videtis, etc.: nihil est enim tam populare quam bonitas.—Often in exhortations, etc.: attendite enim cuius modi edicta sint.—    II. In giving a reason, for, the reason is that, because: tolle hanc opinionem, luctum sustuleris. Nemo enim maeret suo incommodo.—Ellipt., giving a reason for something implied, for, of course, naturally, but: qui multa praeclara dicit; quam enim sibi constanter dicat, non laborat, i. e. but that goes for little, for, etc.: ne tibi desit? Quantulum enim summae curtabit quisque dierum, si, etc., i. e. that is no reason, for, etc., H.—Without a verb: quid enim? why not? what objection can be made?: quid enim? fortemne possumus dicere eundem illum Torquatum?: Militia est potior; quid enim? concurritur, etc., H.—    III. In confirming, in fact, indeed, truly, certainly, assuredly, to be sure: quid illas censes (dicere)? nil enim, nothing at all, T.: Caesar... interfici iussit, arbitratus... Ille enim revocatus resistere coepit, and in fact, Cs.: Sed neque... nomina quae sint Est numerus; neque enim numero conprendere refert, and truly, V.: quis est, qui velit... vivere? Haec enim est tyrannorum vita.—With imper, come, now: attende enim paulisper!—In replies, of course, certainly, no doubt: A. quid refert? M. Adsunt enim, qui haec non probent.
    * * *
    namely (postpos); indeed; in fact; for; I mean, for instance, that is to say

    Latin-English dictionary > enim

См. также в других словарях:

  • Sure Start — logo Sure Start is a UK Government initiative applying in England, originating with HM Treasury, with the aim of giving children the best possible start in life through improvement of childcare, early education, health and family support, with an …   Wikipedia

  • Sure — Sure, a. [Compar. {Surer}; superl. {Surest}.] [OE. sur, OF. se[ u]r, F. s[^u]r, L. securus; se aside, without + cura care. See {Secure}, and cf. {Assure}, {Insure}, {Sicker} sure.] 1. Certainly knowing and believing; confident beyond doubt;… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Sure (riviere) — Sûre (rivière) Sûre La Sûre à Echternach au Luxembourg. Caractéristiques Longueur 206 km Bassin …   Wikipédia en Français

  • sure — [shoor] adj.. surer surest th [OFr .seur < L securus: see SECURE] 1. Obs. secure or safe 2. that will not fail; always effective [a sure method] 3. that can be relied upon; trustworthy [a sure friend] …   English World dictionary

  • sure — ► ADJECTIVE 1) completely confident that one is right. 2) (sure of/to do) certain to receive, get, or do. 3) undoubtedly true; completely reliable. 4) steady and confident. ► ADVERB informal ▪ certainly …   English terms dictionary

  • Sure — or SURE may refer to: * sure as probability, see certainty * Sure (brand), the brand by Unilever * Sure, a telephone company operating in the British Crown dependencies * Sure, a Chilean based film company * Stein s unbiased risk estimate (SURE) …   Wikipedia

  • sure — sure, surely 1. In all parts of the English speaking world, surely is the dominant form in the meaning ‘in a sure or certain manner’ (slowly but surely) and in the use inviting or presupposing agreement (Surely that can t be right). In BrE, sure… …   Modern English usage

  • sure-footed — [shoor′foot′id] adj. 1. not likely to stumble, slip, or fall 2. not likely to err; skillful, competent, etc.: Also written surefooted sure footedly adv. sure footedness n. * * * sure foot·ed or sure·foot·ed ( …   Universalium

  • Sure — Sûre Cette page d’homonymie répertorie les différents sujets et articles partageant un même nom. Sûre est le féminin de l adjectif sûr qui peut être employé pour qualifier ce qui a rapport à la sûreté. Depuis les rectifications orthographiques de …   Wikipédia en Français

  • Sure canción — Saltar a navegación, búsqueda «sure» Sencillo de Every Little Thing del álbum eternity Publicación 16 de febrero, 2000 Formato Maxi single …   Wikipedia Español

  • sure — c.1300, safe, secure, later mentally certain (mid 15c.), from O.Fr. sur, seur safe, secure, from L. securus free from care, untroubled, heedless, safe (see SECURE (Cf. secure)). Pronunciation development followed that of SUGAR (Cf. sugar). As an… …   Etymology dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»